در پایان سال92 شاخص بازار در محدوده کانال 79هزار واحدی آرام گرفت اما در کنار رسیدن نرم‌نرمک بهار، روزگار بورس تهران چگونه بود و از نظر مدیران و اهالی بازار سرمایه مهم‌ترین رخداد سال 92 بورس چه بود؟ در ادامه دیدگاه‌های کارشناسان، فعالان، مدیران و صاجب‌نظران بازار سرمایه را درباره روند سال گذشته و امسال می‌خوانید:
افزایش نقد شوندگی
علی صالح‌آبادی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار: خوشبختانه بازار سرمایه کشور در سال92 نیز همانند سال‌های قبل و به همت مسئولان و فعالان این بازار شاهد دستاوردهای بزرگ و ستودنی در عرصه اقتصادی کشور بود. در این راستا، سال 92 با توسعه هرچه بیشتر بازار سرمایه و افزایش نقدشوندگی همراه بود و امید است این امر مهم در سایه همکاری تمامی ارکان بازار در سال جدید نیز تداوم داشته باشد، تا به این ترتیب سازمان بورس بتواند با توسعه زیرساخت‌های لازم حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارای اوراق بهادار بکوشد و حمایت هرچه بیشتر خود را از سرمایه‌گذاران به عمل آورد.
رشد ارزش بورس
فریدون زارعی، مدیرعامل شرکت سبدگردان کاریزما: اوایل سال‌گذشته با ورود هلدینگ خلیج‌فارس اندازه و ارزش بازار سرمایه رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد و به‌دنبال آن اقبال به صنعت پتروشیمی و پالایشگاه، معاملات این گروه و در پی آن کل بازار را تحت‌تأثیر قرارداده و صعودهای پی در پی را به ثبت رساند و پس از انتخابات ریاست‌جمهوری مشارکت مردم در بازار سرمایه بیشتر شد که این موضوع یکی از مهم‌ترین اتفاقات در سال 92 بود که باید به فال نیک گرفته شود. در این سال صندوق‌های سرمایه‌گذاری با استقبال بیشتری روبه‌رو شدند که منجر به رشد این نهادهای مالی شد و در کنار آن معرفی ابزارهای جدیدی مانند صندوق‌های قابل‌معامله، از ماندگارترین فعالیت‌ها در سال‌گذشته بود که به‌دنبال آن هم حجم معاملات و هم سودآوری شرکت‌ها افزایش یافت و رونق جدیدی در بازار سرمایه شکل گرفت. از سوی دیگر به واسطه ورود افراد جدید به بازار مختصات کلی بورس تغییر کرد که در واقع در سابقه تاریخی بورس چنین رشدی را تجربه نکرده بودیم البته در ادامه، ریزش‌های متوالی بازار و شاخص را به‌دلیل وضع مقررات جدید شاهد بودیم که مسئولان، ناخواسته باعث ایجاد تنش در بازار شدند. در مجموع سال92، سالی جالب اما عجیب و غریب بود که وقایع زیادی را در کارنامه بورس به ثبت رساند.
مشارکت بانک‌ها
حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل شرکت سپردهگذاری مرکزی: بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اتفاق در حوزه فعالیت شرکت سپردهگذاری، طراحی یکسری از سیستم‌ها به‌ویژه سیستم نرم‌افزار پس از معاملات بود که در حال حاضر مراحل کدنویسی و کارهای نرم‌افزاری آن به پایان رسیده و فرایند کسب و کار مراحل اجرایی و انتقال داده‌ها در سال آینده انجام خواهد شد. در سال 92 فصل جدیدی از همکاری با بانک‌ها مبنی بر فعالیت عملی مشترک آغاز شد، تا به این ترتیب بانک‌ها مشارکت بیشتری در فرایند تسویه معاملات بورس داشته باشند و در آینده حوزه فعالیت گسترده‌تری برای آنها طراحی خواهد شد. ورود صندوق‌های قابل‌معامله (ETF) از دیگر اتفاقات مهم سال‌جاری بود که نیازمندی‌های این بازار در حوزه نرم‌افزار پس از معاملات نیز فراهم شد. در حوزه صکوک نیز با همکاری سازمان بورس، شرکت سپردهگذاری و اداره دارایی مرکزی، مشکلات موجود از قبیل ضامن و دیگر مسائل برطرف شده و رونق بهتری نسبت به سال‌های قبل یافته و به این ترتیب چشم‌انداز روشن‌تری برای سال آینده در انتظار صکوک خواهد بود تا استفاده از این ابزار رونق بهتری یابد. افزون بر این، پذیره‌نویسی صکوک به زیر قیمت اسمی نیز رویداد مطلوبی بود که با تلاش تمامی فعالان صورت گرفت که این مسئله نه‌تنها گامی مؤثر در تأمین مالی خواهد بود بلکه به رونق هرچه بیشتر شرکت‌های تأمین سرمایه منجر خواهد شد. گسترش خدمات الکترونیک و حرکت به سمت تفکر غیرکاغذی کردن از دیگر اقدامات بااهمیت در شرکت سپردهگذاری است که در سال جدید نیز با تلاش بسیار دنبال خواهد شد.
کاهش ریسک سیاسی
ولی نادی‌قمی، مدیرعامل شرکت تأمین سرمایه نوین: سال ١٣٩٢ یکی از سال‌های طلایی بورس به‌حساب می‌آید. انتخابات ریاست‌جمهوری، سرمایه‌گذاران را به کاهش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی امیدوار کرد؛ افزایش ارزش معاملات روزانه بازار سهام و رشد ٤٠درصدی نسبت قیمت به درآمد بازار، نمایشی بود از بهینه‌بینی سرمایه‌گذاران نسبت به چشم‌انداز بازار؛ اگرچه تصویب افزایش قیمت خوراک پتروشیمی‌ها و بهره مالکانه معادن طعم ریسک سیستماتیک را به بازار چشاند. در حوزه تحولات درون بازار، به‌نظر می‌رسد عرضه موفق هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس به‌عنوان بزرگ‌ترین خصوصی‌سازی طول تاریخ بازار سرمایه و معرفی صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله (ETF) از اتفاقات مهم سال‌گذشته بود. امید است بازار سرمایه در سال ١٣٩٣ بر محور حاکمیت علم و عقلانیت، بخش خصوصی فعال، ناشران، نهادها و سرمایه‌گذاران پرکار و مسئولیت‌پذیر به رشد و توسعه خود ادامه دهد.
افزایش سهم مردم
سید روح‌الله حسینی‌مقدم، مدیر نظارت بر شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران: اعتقاد دارم بازار سرمایه در سال 92 ، سال بسیار خوبی را پشت سر گذاشت؛ افزایش نقدشوندگی که خواسته هر سرمایه‌گذار از یک بازار مالی است، فراهم شد و درصد سهام در دست مردم به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش یافت. همچنین با معرفی صندوق قابل‌معامله در بورس، زنجیره حضور غیرمستقیم سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای به بازار تا حدودی کامل شد. صندوق قابل معامله هم برای حضور سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای داخلی مناسب است و هم برای سرمایه‌گذاران خارجی. سرمایه‌گذاران خارجی در کنار جذابیت‌های بازار به‌دنبال دسترسی به اطلاعات شرکت‌های پذیرفته شده و مهم‌تر از آن در پی نقدشوندگی هستند و از آنجا که صندوق قابل‌معامله این دو چالش بزرگ را ندارد برای خارجی‌ها نیز جذاب است. علاوه‌بر این با تقویت بازار سرمایه و کسب جایگاه قابل‌ملاحظه در اقتصاد، همدلی و انسجام محسوسی هم بین اهالی بازار سرمایه به‌ویژه در فصل بودجه‌ریزی کشور مشاهده شد که تقویت و سازماندهی این تعامل می‌تواند به جذابیت‌های این بازار در سال‌های آتی نیز کمک کند.
راه‌اندازی صندوق‌های جدید
بهنام چاوشی، رئیس اداره امور نهادهای مالی سازمان بورس: یکی از مهم‌ترین اقدامات صورت گرفته در سال 92 را می‌توان راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله دانست که برای راه‌اندازی آن بسترهای نرم‌افزاری مناسبی با همکاری شرکت‌های نرم‌افزاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری و مدیریت فناوری و سپردهگذاری مرکزی انجام گرفت که در این راستا مقررات صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان با تعامل با فعالان صنعت ساخت‌وساز برای کمک به راه‌اندازی صندوق‌های یادشده به‌منظور کمک به توسعه تأمین مالی بخش مسکن از طریق بازار سرمایه اصلاح شد. از دیگر موارد بااهمیت در این سال می‌توان به رشد شدید ریالی و تعدادی صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعال در بازار اوراق بهادار اشاره کرد. فراهم شدن زمینه و تعاملات با وزارت نفت و فعالان حوزه نفت، گاز و پتروشیمی به‌منظور راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه‌ای با هدف کمک به تأمین مالی از طریق بازار سرمایه برای ساخت پروژه‌های یادشده، راه‌اندازی سامانه ستان برای دریافت اطلاعات و تقاضاهای مربوط به حوزه نهادهای مالی و دریافت اطلاعات نهادهای مالی اعم از سهامی خاص و عام از طریق سامانه کدال برای یکسان‌سازی رویه‌ها و اطلاع‌رسانی از دیگر اتفاقات مهم در سال92 بوده است.
اثر تغییر دولت
محمودرضا خواجه‌نصیری، مدیر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس: تغییر دولت در سال92 مهم‌ترین اتفاقات بازار سرمایه را رقم زد و در واقع آثار تغییر دولت در بورس بسیار گسترده بود؛ روی کار آمدن دولت جدید باعث رونق چشمگیر معاملات و در مقابل افزایش انتظارات از بازار سرمایه شد و به‌دنبال آن تلاطم زیادی، هم از جهت صعودی و هم نزولی در بازار شکل گرفت. به‌رغم اینکه پیش‌بینی‌های اولیه دولت تدبیر و امید حکایت از بازاری آرام داشت اما نوسانات زیادی را در طول سال تجربه کردیم. در این میان رشد قابل‌توجه انتظارات سرمایه‌گذاران در کنار اصلاح و تغییر شرایط معاملات منجر به تشکیل بازاری پرتلاطم در سال 92 شد.
افزایش سهم بورس از تولید ناخالص ملی
علی سنگینیان، مدیرعامل شرکت تأمین سرمایه امین: از مهم‌ترین دستاوردهای سال 92 در حوزه معاملات، افزایش نقدشوندگی بازار به‌ویژه در 10ماهه ابتدای سال بود؛ در سال92 معاملات با حجم و ارزش مطلوبی در گردش بود و کمتر شاهد گره معاملاتی یا صف‌های خرید و فروش بودیم، در این میان شاخص کل بورس نیز همراه با دیگر ویژگی‌های بازار با رشد مواجه شد. افزون بر این ارزش بازار نیز رشد قابل‌توجهی داشت و این رقم نسبت به تولید ناخالص ملی به حدود 70درصد رسید که این موضوع باعث شده دولت و تصمیم‌گیران اقتصادی توجه بیشتری به بازار سرمایه ابراز کنند البته اقدام و تصمیم‌های مجلس به‌ویژه در مورد نرخ خوراک پتروشیمی را باید از این مقوله جدا کرد. اقدام مزبور مجلس سبب شد تا بار دیگر این نکته مدنظر قرارداده شود که مسئولان بدون ارزیابی اقدام به تصمیم‌گیری درخصوص مسائل بازار سرمایه نداشته باشند و از حساسیت‌های بالای بازار و اندازه و حجم بورس در اقتصاد ملی باخبر بوده و در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اقتصادی جایگاه بازار سرمایه را بیشتر مورد توجه قرار دهند.
راه‌اندازی صندوق‌های قابل معامله از دیگر دستاوردهای مطلوب سال92 بود؛ هرچند این صندوق‌ها در مقایسه با صندوق‌های جهانی با تفاوت‌ها و پیچیدگی‌هایی همراه است که باعث بلوغ دیرتر آنها خواهد شد اما در مجموع اقدام خوبی بوده، به‌ویژه آنکه در حال حاضر بورس ما در مرحله‌گذار است و نیاز به تنوع ابزارهای جدید در این بازار زیاد است و به این ترتیب کمک به طراحی و معرفی ابزارهای جدید باعث رشد بازار خواهد شد. در این میان یکسری انتظارات نیز برای سال‌های بعد و به‌ویژه سال جاری مطرح است؛ دولت، مجلس و قوه قضاییه باید توجه بیشتری به بازار سرمایه داشته و بستر مناسبی برای حفظ حقوق سهامداران ایجاد کنند و با تصمیم‌های سریع خود بازار را دچار نوسان نکنند. مقام ناظر بازار سرمایه در کنار تلاش‌ها و فعالیت‌های خود تمرکز بیشتری بر وظایف ذاتی مقام ناظر داشته باشد؛ انتظار، حرکت در راستای شفافیت، عدالت و کارایی بازار مهم‌ترین وظیفه برای این جایگاه است که باید وقت خود را در این موارد صرف و وظایف اجرایی خود را به دیگر نهادهای اجرایی واگذار کند.
